นายแพทย์เอก พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจรัสพรปฏิภาณ มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจรูญโรจน์เรืองศรี ทรงเป็นต้นสกุล "จรูญโรจน์"[1] ประสูติเมื่อวันอังคาร เดือน 4 แรม 14 ค่ำ ปีมะโรง อัฐศก จุลศักราช 1218 ตรงกับวันที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2399[2] เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว และเจ้าจอมมารดาช้อย ธิดา พระยานครราชสีมา (เมฆ ณ ราชสีมา) [3][4][5] เมื่อพระบิดาสวรรคต พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงรับมาอุปการะเลี้ยงดูอย่างพระราชโอรส ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ท่านได้รับราชการเป็นนายแพทย์ใหญ่ในกรมทหารรักษาพระบรมมหาราชวัง เป็นผู้พิพากษาศาลแพ่งสรรพากร ต่อมาจึงดำรงตำแหน่งอธิบดีผู้พิพากษา ต่อมาเมื่อวันพุธที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2439 ทรงได้รับสถาปนาเป็น พระเจ้าบวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจรัสพรปฏิภาณ ทรงศักดินา 11,000[6]พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจรัสพรปฏิภาณ ได้รับพระราชทานพระไชยวัฒน์องค์เล็ก จากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 22 กันยายน พ.ศ.2443[7] พร้อมกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเสรฐวงศ์วราวัตรนายแพทย์เอก พระเจ้าบวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจรัสพรปฏิภาณ ประชวรพระยอดที่พระศอมาตั้งแต่วันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2450 ทรงรับการผ่าตัดและเสวยพระโอสถที่แพทย์จัดถวาย แต่กลับไม่ทุเลา และสิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 25 กันยายน พ.ศ. 2450 เวลาเช้า 1 โมง 24 นาที สิริพระชันษา 52 ปี[8] พระราชทานพระโกศไม้สิบสองประกอบพระศพ และได้รับพระราชทานเพลิงศพ ณ วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหาร เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2451[9]วันเสาร์ที่ 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2454 มีพระบรมราชโองการให้เปลี่ยนคำนำพระนาม "พระเจ้าบวรวงษ์เธอ" เป็น"พระเจ้าราชวรวงษ์เธอ"[10]